Recensie: Only God Forgives
16 juni 2013, 21:22 | Jeroen
De tweede film die Nicolas Winding Refn en Rryan Gosling samen maken, trekt de lijn van hun succesfilm Drive door. Ook Only God Forgives is stijlvol, gewelddadig en mysterieus, maar in veel extremere mate dan Drive. De gestileerde weergave van geweld lijkt een doel op zich te zijn, en steekt schril af bij de hoeveelheid aandacht die er is voor de oorsprong van de personages. Daarmee is de film een oefening in overdaad en beheersing. Winding Refn toont zich een filmische mythenbouwer, die zich in dit verhaal vooral laat inspireren door Oedipus.
Psychopathie kenmerkt zich onder meer door relatieve ongevoeligheid, een gebrek aan inlevingsvermogen en beheersing van impulsen. Een herknebaar beeld in films, waar psycopathische archetypes in ruime mate te vinden zijn. De broers Billy (Tom Burke) en Julian (Ryan Gosling), die een mysdaadsyndicat in Bangkok runnen, voldoen ieder deels aan dit beeld. Van Billy komen we weinig meer te weten dan de bloederige moord en verkrachting van een zestienjarige prostituee die hij in het begin van de film uitvoert, zonder aanwijsbare reden. Hij wordt vervolgens namelijk vermoord door de vader van de prostituee, die daartoe wordt aangemoedigd door de wel heel onorthodoxe politieagent Chang (Vithaya Pansringarm).
De moeder van de broers, gespeeld door Kristin Scott Thomas, komt vervolgens naar Thailand en eist van Julian dat hij wraak neemt voor de dood van zijn broer. Julian lijkt niet aan haar eis te willen voldoen. Onduidelijk is waarom. Is hij stiekem altijd jaloers geweest op zijn broer, zoals zijn moeder suggereert, of vindt hij dat zijn broer verdiende te sterven voor wat hij deed? Moeder neemt daarom het heft in eigen hand, wat de film op stoom houdt totdat de onvermijdelijke confrontatie plaatsvindt tussen Julian en Chang, de politieagent die als een wrekende God van rechtvaardigheid achter zijn moeder aangaat na een mislukte aanslag op zijn leven.
Only God Forgives is een oefening in overdaad en beheersing. Vrijwel ieder shot is overdadig gestileerd in rode tinten en met name het geweld wordt extreem direct en zonder terughoudendheid weergegeven. Het tegenovergestelde geldt voor het verhaal en de emoties van de hoofdpersonen. Slechts heel summier worden de omstandigheden waarbinnen dit wraakverhaal zich ontspint weergegeven. De film is bovendien het tegendeel van een melodrama. Wanneer Julian van de dood van zijn broer op de hoogte wordt gebracht of wanneer zijn moeder vertelt over de relatieve omvang van de penis van zijn broer tegenover de zijne valt er nauwelijks een zichtbare reactie af te lezen van Goslings gezicht.
Winding Refn is een mythenbouwer voor de eenentwintigste eeuw. Opmerkelijk is dat waar zijn film zich in Thailand afspeelt, hij zich toch het meest laat beïnvloeden door de Griekse mythologie. En zoals het laatste detail over de penisgrootte van zijn broer impliceert, is het de Oedipus-mythe die de grootste duit in het zakje doet. Zeker wanneer ook andere elementen uit deze mythe, zoals het uitsteken van ogen (ja, maak je borst maar nat), terugkomen in Only God Forgives. Voeg daarbij wat Kaïn en Abel en de politieagent die de ronde doet als een wrekende god en je ziet dat Winding Refn echt een nieuw soort filmische mythenbouwer is.
Deze mythe wordt verteld in een visueel medium en daarom laat Winding Refn het visuele duidelijk domineren boven het vertellen van het verhaal. Roodtinten overheersen in de hele film, wat duidelijek asociaties met woede, wraak en bloedlust opwekt. Bovendien hangt hierdoor een dreigende sfeer over de hele film, die nog eens versterkt wordt door de zware, dreunende soundtrack van Cliff Martinez. Verder spelen de meeste scènes zich in uiterst gestileerde ruimtes af. Er blijkt hierdoor een obsessie met stijl en het oppervlakkige dat prevaleert boven het verhaal en het uitdiepen van de personages. Dat maakt dat de manier van filmen goed vergelijkbaar is met het psychopatische van de broers. Het oppervlakkige overheerst de diepgang en het inlevingsvermogen in de personages.
