Column: Hoe een klein mens groot kan lijken
24 april 2013, 22:11 | Jeroen
Voorbestemming en zelfbeschikking, het klinkt als een heel serieus onderwerp, maar dat valt nog maar te bezien. We komen de betekenis van deze woorden namelijk dagelijks tegen.
Een definitie:
Voorbestemming: 1) Noodlot 2) Predestinatie 3) Voorbeschikking
Zelfbeschikking: Het recht op eigen keuzen en zelfstandigheid, zowel voor het individu als voor een collectief, bijv. een volk. In het eerste artikel van beide VN-verdragen van 1966 is het recht op zelfbeschikking van volken opgenomen. Het individuele recht op zelfbeschikking kan gezien worden als een element van de persoonlijke vrijheid, en daarmee als een grondslag van de mensenrechten. Het collectieve recht op zelfbeschikking wordt in de internationale verdragen weliswaar toegekend aan volken, maar er bestaat geen criterium op grond waarvan een bepaalde groep zich als ‘volk’ internationaalrechtelijk zelfbeschikking kan verwerven, bijv. door zich af te splitsen van een staat. Toen Slovenië, Kroatië en Bosnië zich vanaf 1992 wilden losmaken van de Joegoslavische Federatie werd die zelfbeschikking pas door de andere landen erkend nadat de militaire situatie daartoe dwong. Over de zelfbeschikking van Kosovo kon de internationale gemeenschap het niet eens worden. Kosovo riep de onafhankelijkheid uit begin 2008. Het recht op zelfbeschikking van de Tibetanen heeft nooit een kans gekregen sinds 1950. Zelfbeschikking van Koerden in de vorm van een eigen staat is sinds de Eerste Wereldoorlog een utopie gebleken. In een democratische rechtsstaat kan het volken of bevolkingsgroepen wel lukken een hoge mate van zelfbeschikking te krijgen. Zo is in Spanje sinds de val van het Franco-regime in 1975 geleidelijk steeds meer autonomie toegekend aan de Catalanen (met als hoofdstad Barcelona), die ook ijveren voor instandhouding van hun eigen taal, en zijn ook aan de Basken rechten van autonoom bestuur gegeven.
Dat is een beetje een lange definitie (beiden uit dezelfde bron), ik beperk me maar tot de eerste zin van zelfbeschikking. De rest laat ik staan om aan te geven dat ik het stiekem toch erg belangrijk vind. Maar, waar gaat dit nou over? Over religie? Nee, nee, nee, dat mag van mij allemaal weg. Het gaat over boodschappen doen. Meer specifiek, het queuen zoals de Engelstaligen dat zo welbespraakt kunnen zeggen. Het in de rij gaan staan bij de Appie (met z’n vreselijke monopolie positie).
Ik ben dus recentelijk naar het centrum verhuisd en doe tegenwoordig boodschappen op de Turfmarkt, prima te doen, beetje klein, maar ze hebben alles wat ik nodig heb. De Grote Marktstraat vertik ik. Punt. Nu heb je op de Turfmarkt verschillende soorten kassa’s: de kassa met loopband en de ‘alleen pinnen’ kassa, eigenlijk meer de ‘als de sodemieter je boodschappen in je tas doen, anders ligt alles op de grond’ kassa. Ik bekeek dat eens rustig om te bepalen waar ik zou gaan staan. De lengte van de rij, gedeeld door de snelheid van de caissière, plus het gedrag van mensen die eruit zien alsof ze daar vaker komen. Ik reken en kies de enige juiste rij uit en ga, trots op mijn feilloos uitgevoerde berekening en resultaat, met een klein glimlachje, daar staan. Ik overzie de mindere mens, die nooit in staat kan zijn om zo’n berekening te maken, en vertrouw in mijn eigen superioriteit.
Plots gaat een andere rij sneller. Een anomalie?? WTF??? Ik ga rekenen, zonder glimlach op mijn gezicht, en kom erachter dat er meer variabelen zijn. Maar waarvoor zag ik deze niet? Wat beweegt er achter de schermen wat mij bewust aan het tegenwerken is? Ik blijf natuurlijk gewoon staan en ga niet van links naar rechts huppelen, dat doe ik niet meer.
Ik ging verder nadenken, in de uiteindelijk langzaamste rij, om dat scherm te ontrafelen. Welke variabelen zijn er nog meer? Is dat wel van belang? Wat is het uiteindelijke belang? Waarom heb ik er geen invloed op? Of heb ik er wel invloed op, maar weet ik het niet? Ik heb toch verdomme zelfbeschikking? Zo gaat dat ongeveer.
Zeer geïnteresseerd in mijn eigen gedachten liep ik naar huis en bedacht me dat ik misschien niet de enige ben die invloed heeft op mijn leven. Aangezien ik een kleintje grootheidswaanzin bezit, is de enige die ook maar een beetje invloed op mijn leven kan uitoefenen geen mens, maar het lot. Voorbestemming. De hand die de touwtjes vasthoudt, de joker achter de schermen. Ik ken gelukkig mijn beperkingen en overschattingen, dus maakte ik er een mooi affiche van.
Zoals gevoel en ratio voeren ook voorbestemming en zelfbeschikking een gevecht in/met/voor ons. Mijn redenatie is deze: elke keer als je een keuze maakt die bewust tegen je gevoel ingaat; beweegt je voorbestemming zich een stukje van je af.
Geloof ik in voorbestemming? Misschien, ik hou graag opties open. Ik weet wel dat ik straks puur op gevoel boodschappen ga doen, geen idee waar ik mee thuis kom.
P.S. dit principe kan ook worden toegepast op filerijden.
