Recensie: De Meeuw
21 juni 2013, 17:38 | Jeroen
De meeuw is het werk dat voor Anton Tsjechov zijn doorbraak betekende. Een verhaal over liefde, ambities, de generatiekloof, succes en roem.
Als we binnenkomen is het decor een strand vakantie tafereel uit de jaren zeventig. Ik herken de stoeltjes met bloemen die wij op de camping in Zuid-Frankrijk altijd mee hadden. Verder een tentje, badje en aan de rand van de bühne een houten vlonder. Meest opvallend zijn de twee kippen. Levende kippen wel te verstaan. Te tokken wat rond zonder zich ook maar iets van het publiek of de acteurs aan te trekken.
Op de achtergrond een wit scherm, een canvas. Al snel blijkt waar deze voor dient. Vanaf de achterkant schildert iemand er op. Wat verschijnt zijn de contouren van een berglandschap. De acteurs staan erbij en kijken naar de creatie. Hans Kesting pakt een van de kippen op, kust de kip en spreekt. “We gaan beginnen” en “Eerste akte”. Hij legt uit waar we zijn en wie we zijn. Het publiek vormt een meer. Het meer waaraan de vlonder grenst. Het tafereel is ergens op het platteland in Rusland gesitueerd.
Het stuk begint met de jonge Konstantin. Hij vindt het huidige theater aanbod pseudo-avantgardistische en ziet enkel acteurs die spelen dat ze niet spelen. Belachelijk gillende acteurs die alleen primaire emoties zonder gelaagdheid kunnen spelen. Hij zal eigenhandig een revolutie in het theater landschap teweeg brengen. Hij is verliefd op het plattelandsmeisje en actrice in wording Nina. Zij speelt de hoofdrol in zijn toneelstuk.
Wat volgt is een super grappig toneelstukje, in het toneelstuk. Het speelt zich af op de vlonder en het publiek (niet wij, wij zijn ‘het meer’ weet je nog?!) is de familie van Konstantin. In het bijzonder zijn moeder, de beroemde actrice Arkadina (Chris Nietveld) en haar vriend de succesvolle schrijver Boris Trigorin (Hans Kesting). Nina (Helène Devos) schreeuwt wat in een microfoon met een loop eronder terwijl Konstantin (Eelco Smit) van tot tot teen rood geverfd en met een voorbind lul, verkleed als de duivel, in het tentje aan komt ‘zweven’. Het ziet er zo belachelijk uit dat het leuk is. Uiteraard maakt zijn moeder hem en zijn stuk belachelijk en rent de beledigde Konstantin weg.
Hier begint de ellende. Nina kiest voor Boris en Boris voor Nina, Arkadina verliest Boris, Konstantin stort zich op het schrijven en wordt beroemd. Das ongeveer hoe het middelste stuk gaat. Veel tekst. Maar ik voel weinig echt emotie en verbinding met de karakters. Het lijkt af en toe of de tekst wordt op gelezen. Nu weet ik toevallig dat het zo zou moeten worden gespeeld. Toch denk ik als het toch in een nieuw jasje wordt gegoten, men spreekt van mobiele telefoons en The Doors klinkt op de achtergrond, doe dat dan ook met hoe het gespeeld wordt. Probeer het publiek te raken. Niet alleen door hier en daar humor in te passen, maar door ons mee te laten voelen met de pijn van de karakters.
Uiteindelijk pleegt Konstatin zelfmoord, maar tegen die tijd had ik het ook nog wel voor hem gedaan. Het is voor zowel Konstatin als mij een verlossend schot.
Het stuk heeft wat leuke scènes, maar dat is toch net te weinig om het overige goed te maken. Waar ik vaak geniet van de stukken van de Toneelgroep Amsterdam, viel dit tegen. Ik kijk uit naar het nieuwe seizoen.
