Recensie: De Pelikaan
24 maart 2014, 20:54 | Jeroen
Aan symboliek en abstractie ontbreekt het in het stuk niet. Het decor en de effecten spelen de hoofdrol. Een voice-over zo plastic als een stem uit de navigatie in de auto. Als je niet beter zou weten lijkt het een poging robots emoties te laten voelen.
Gelukkig is het zo bedoeld door regisseuse Susanne Kennedy. Zij heeft voor de gelegenheid de bewerking van het stuk van Strindberg op zich genomen. Ondersteund door een prachtig decor van Karin Bombe.
Afstand en kilheid vormen de kern. Alles eromheen moet je afleiden van wat er daadwerkelijk gebeurt. De constante herhaling van de tekst moet je in een trance brengen. Alleen in het meest essentiële uit het stuk wil Kennedy je onderdompelen, tot je het niet meer wilt horen en je de tekst niet meer hoeft te horen om te weten wat er gebeurt of juist wat er te gebeuren staat. Er heerst een constante spanning die ergens zal knappen. Hoe langer het uit blijft hoe meer je je afvraagt waar het heen leidt.
De navigatiestem vertelt ons aan het begin dat het drie verdiepingen tellende huis dat we zien bewoond wordt door een moeder, zoon, dochter, schoonzoon en de dienstmeid. Vader is gestorven.
De kinderen zijn sinds hun geboorte ondervoed. Ze zien er dan ook akelig ondervoed en onvolgroeid uit. Hun kamer is een kinderkamer, hoewel ze volwassen zijn. Hij (Alwin Pulinckx) is een krankzinnig ziekelijke geest en zij (Hélène Devos) slaapwandelt om de realiteit te ontlopen.
Moeder (Marieke Heebink) eet de hele dag pap. Ze wordt door de dienstmeid (Janni Goslinga) gevoed. Ze neemt een hap en slikt, een hap en slikt, een hap en slikt. Eens in de zoveel happen, totaal willekeurig spuugt ze het terug, om het daarna weer op te eten. De schoonzoon (Vanja Rukavina) is uit op een erfenis en laat zich betasten door moeder. De dienstmeid voedt zonder klagen. Maar intussen misbruikt ze de zoon.
Onvermijdelijk is de apotheose in het stuk. Wanneer leidt al het lijden tot de climax. Bijna komisch volgt die. Je ziet het letterlijk aankomen. Als uit een brief blijkt dat niets is wat het lijkt, gaat de boel in vlammen op.
Een sterk stuk, een mooi stuk. Zo meesterlijk ingetogen gespeeld door de acteurs dat de frustratie er afdruipt en dat past. Vooral de komische noot, die Marieke Heebink aan haar optreden geeft, is een welkome afleiding van alle ellende in het stuk.
Door de totale abstractie en het ontbreken van interactie en dialoog tussen de karakters, kan het zijn dat je het stuk te lang vindt. Ook al duurt het slechts 1,5 uur. Het is iets heel anders dan ik gewend ben van de Toneelgroep Amsterdam, maar dat is juist waarom ze Susanne Kennedy hebben gevraagd lijkt mij.
