Recensie: Glazen Speelgoed door TGA

22 november 2015, 15:01 | Jeroen

De Toneelgroep Amsterdam heeft internationale allure. Zoveel is wel duidelijk geworden de afgelopen jaren. Met Ivo van Hove aan het roer is de TGA uitgegroeid tot toonaangevend toneel. Van Hove met zijn eigen werk op Broadway en de West End, maar ook de voorstellingen van de TGA zelf worden internationaal geprezen.

Zo kon het dus gebeuren dat een uit New York afkomstige Tony Award winnende regisseur naar Amsterdam komt om een voorstelling van de TGA onder zijn hoede te nemen.

Sam Gold is zijn naam en de Tony won hij voor de musical Fun Home. In Nederland kiest Gold voor zware kost. Glazen Speelgoed van Tennessee Williams is een kijk in het leven van een gezin dat het op zijn zachts gezegd niet getroffen heeft. Het is zijn meest autobiografische werk. Hij groeide op in een gezin met huwelijks problemen en een zus die haar leven doorbracht in psychiatrische inrichtingen.

Eelco Smits, vers terug van zijn solo triomf Song from far away, sluist ons door het stuk heen. Een vooroorlogs Verenigde Staten te midden van drooglegging en depressie. Zeker in het zuiden, waar het verhaal zich afspeelt, is de gewone man zwaar getroffen. Deze setting is somber en deprimerend.

Zo somber is het stuk gelukkig niet. Gold heeft ervoor gekozen het met humor aan te pakken. Het begint met het binnendragen van Laura door haar moeder. Ze tilt haar het podium op over haar schouder en legt haar op tafel. Een komisch geheel, en zo bedoelt. Dat Laura kreupel blijkt te zijn mag de pret niet drukken.

De scherpe teksten schieten je om de oren, even niet opletten en je mist de grap. Het grappige van de ellende. “Wat zijn de doden toch gelukkige mensen”. Heerlijk gitzwarte teksten, waar je moeite moet doen om niet te hard tè lachen om de ellende van een ander.

Toch is het geen leedvermaak wat maakt dat het stuk werkt. Het is de oprechte manier waarop het gebracht wordt. Moeders Amanda, gespeeld door de altijd op hoog niveau presterende Chris Nietvelt, leeft in een andere dimensie.

Een dimensie waar depressie om de hoek ligt, maar vakkundig wordt weggedrukt door een fantasiewereld. Een fantasiewereld gebaseerd op vergane glorie. De gloriedagen van het zuiden, van plantages en privileges.

Waar aanbidders de jonge dochters van de plantagehouders het hof kwamen maken. Rijen dik stonden ze om een glimp of gunst van Amanda te vangen. Ze koos helaas de verkeerde. Een dronkenlap. Die hem er binnen de kortste keren tussenuit kneep. Amanda achterlatend met twee kinderen.

Zo’n setting dus. Pijnlijk realistisch. Hoe gaat men in het algemeen om met doffe ellende? Door er grappen over te maken. En met drank en drugs. Ook daar is aan gedacht. Tom, gespeeld door onze host van de avond Eelco, gaat elke avond tot diep in de nacht naar de ‘film’. Een ander woord voor Opiumhuis. Hij komt thuis met de mooiste verhalen.

Een fantast en een dromer. Hij droomt net als zijn moeder van een andere wereld. Een wereld waarin zijn creatieve geest beloond wordt. Ook hier is de realiteit aangrijpend. Hij werkt in een magazijn en met zijn minimumloon moet hij het hele gezin onderhouden.

De enige glimp van hoop is zijn collega Jim O’Connor (Harm Duco Schut). Hij komt op bezoek. Misschien kan hij Laura ervan weerhouden een ouwe vrijster te worden en het gezin wat aanzien geven. Een optimist, die Jim, geen hoogvlieger. Zo blijkt.

Veel ellende om in twee uur te proppen. Met een flinke dos humor lukt dat wel. Precies wat we nodig hebben in deze barre en bizarre tijden. Humor om de ellende van ons af te schudden. Dank Toneelgoep Amsterdam. Zo gaan we de toekomst tegemoet, met een lach.



Share |

Gerelateerde artikelen