Recensie: Before Midnight
12 juni 2013, 14:35 | Jeroen
Jesse heeft net zijn zoon uit zijn eerste huwelijk op het vliegtuig terug naar de Verenigde Staten gezet. Op de achterbank van de huurauto slapen de blondbekrulde tweelingdochters die hij enkele jaren nadat hij zijn ex-vrouw verliet kreeg met Celine. Zij is de eveneens blonde Française die naast hem zit, waarmee hij op hun gebruikelijke, licht kibbelende toon praat. Terwijl ze terugrijden naar de villa van de collega-schrijver van Jesse die hen uitnodigde om de vakantie bij hem door te komen brengen, praten ze over de plannen na de vakantie – Celine heeft een interessante baan aangeboden gekregen – en het gevoel van spijt dat Jesse overweldigt nu hij weer afscheid heeft moeten nemen van zijn zoon.
Plotseling ontvlamt de toch al geanimeerde conversatie. Celine verwijt Jesse dat hij haar en hun dochters mee naar de Verenigde Staten wil nemen, zonder dat hij iets dergelijks gezegd heeft. En dat terwijl ze juist zo’n goede baan aangeboden kreeg. Na negen jaar zijn de barsten in de relatie van de romantische, maar af en toe te frivole Amerikaan, en de ontvlambare, amitieuze Française vrijwel altijd zichtbaar. Ze zijn er beide niet zeker van of ze hun relatie kunnen redden en of ze dat überhaupt wel willen.
Bijzonder filmproject
Iets meer dan achttien jaar geleden begon een van de meest bijzondere projecten uit de filmgeschiedenis toen regisseur Richard Linklater de jonge, veelbelovende acteurs Ethan Hawke en Julie Delpy castte voor zijn nieuwste film, Before Sunrise. Samen met de jonge acteurs werkte hij het script uit dat gebaseerd was op het eenvoudige, en een beetje afgezaagde idee, van een jonge Amerikaanse man (Jesse) die een Française (Celine) ontmoet in de trein naar Wenen en haar vraagt uit de trein te stappen. Samen brengen zij vervolgens een nacht lopend in de Oostenrijkse hoofdstad door.
Linklater, Hawke en Delpy vonden direct een manier van werken die de film ver boven het niveau van het concept uittilde. Deze werkwijze, een combinatie van minutieuze oefening en urenlange discussies over de onderwerpen die we terughoren in de conversaties van Jesse en Celine, hanteren ze twee films en achttien jaar later nog steeds. En ook dit keer is het resultaat weer geweldig. Achttien jaar na hun eerste ontmoeting zien we Jesse en Celine dan eindelijk samen, als een echt stel, met blondbekrulde tweelingdochters én de bijbehorende relatieproblemen. Want ook zij ontsnappen niet aan de normale problemen die geliefden in een langdurige relatie tegenkomen. Juist zij nemen dan geen blad voor de mond, maar bespreken, bediscussiëren en beledigen alles en elkaar.
Cathartische ruzies
In Before Midnight zijn Jesse en Celine dus met hun kinderen op vakantie in Griekenland. We zien ze in enkele lange scènes, zoals de terugrit van het vliegveld, een diner op het landgoed van de schrijver en Jesse en Celine wandelend naar een nabijgelegen hotel.Ik kan zo veel zeggen als ik wil over deze scènes, want de uitwerking tart iedere beschrijving. Even was ik bijvoorbeeld bezorgd dat in de trailer te veel verklapt werd, maar het bijzondere aan deze film ligt op een ander niveau dan een verrassende wending.
Alle scènes worden vrijwel uitsluitend gevuld met dialogen. En dat werkt, net als in de eerdere films, verrassend goed, door de intensiteit, oprechtheid en taboeloze manier waarop alle onderwerpen worden behandeld. De herkenbaarheid is dan ook enorm, soms op het pijnlijke af. Met veel van de relatieproblemen die worden besproken, moet ieder stel op enig moment zien om te gaan. Het is een spiegel, en niet altijd een even makkelijke om in te kijken. Maar als je denkt dat dit op een gegeven moment te veel wordt, dan heb je het mis. Juist in de overweldigende hoeveelheid woorden, ideeën en herkenningspunten schuilt de cathartische ervaring die het kijken van Before Midnight zonder meer is. Het is alsof, door geconfronteerd te worden met al deze onvolkomenheden, fouten en ergernissen, je schoongespoeld wordt en je weer fris verder kunt.
Ergens in de loop van de film raakt de balans wel zoek. Op een of andere manier is het belangrijk dat Jesse en Celine beide evenveel schuld dragen aan de problemen in hun relatie. Ruzie is geen wedstrijd, maar als het er een was, dan is het belangrijk dat de uitslag een gelijkspel is. En helaas verliest Celine deze wedstrijd duidelijk. Dat kan natuurlijk een kwestie van perceptie zijn, want Jesse stelt zich rationeel op en die argumentatie is als buitenstaander natuurlijk het meest begrijpelijk.Dat betekent niet dat het emotionele argument dat Celine vooral geeft minder waardevol is. Toch denk ik dat Linklater, Hawke en Delpy de druk die Celine bij Jesse legt te hoog opvoeren.
Ingespeeld team
Before Midnight is zonder enige twijfel een van de beste films die je in 2013 kunt zien. Zelden zul je zo diep uitgewerkte personages treffen als Jesse en Celine, die ook nog eens gespeeld worden door twee acteurs die helemaal thuis zijn in deze personages. Door hun bijzondere werkwijze zijn Delpy en Hawke ook nog eens zo goed op elkaar ingespeeld, dat het ze geen enkele moeite kost om overtuigend twee mensen neer te zetten die evenveel van elkaar houden als dat ze elkaar zat zijn. De vaardige regie van Linklater verbindt alle conversaties naadloos aan elkaar in een mooie, vloeiende stijl. Na bijna twee uur naar twee pratende mensen te hebben gekeken, dacht ik maar een ding: meer! En ik ben er zeker van dat die wens over negen jaar weer in vervulling zal gaan.
