Recensie: Blancanieves
31 juli 2013, 18:43 | Jeroen
Toen voor het eerst films met geluid gemaakt werden in Hollywood was de vrees van sommige filmmakers dat een deel van de kunst die zij bedreven voorgoed verloren zou gaan. Zij stopten veel inventiviteit in het duidelijk maken van het verhaal via beeld in plaats van tussentitels. Maar met geluid, zo dachten zij, zouden films vanaf dat moment statische aangelegenheden worden waarin alles via dialoog en voice-over uitgelegd zou worden. De trailer van Blancanieves maakte grote indruk op me. De visuele pracht die daar te zien was, deed me denken dat het een uitstekende keuze van Pablo Berger was om zijn film ook zwijgend te maken.
Spaanse variant van Sneeuwwitje
De titel van Bergers film is de Spaanse variant van Sneeuwwitje, en dat is wat deze film in de basis is: een variant op het klassieke sprookje, zoals dat door de gebroeders Grimm werd opgetekend, dat zich afspeelt in Spanje. De film is dan ook doordrenkt van de Spaanse cultuur. De koning is een stierenvechter genaamd Antonio Villalta (Daniel Giménez Cacho), die verlamd raakt in de arena, net als zijn vrouw, een flamencodanseres, in het kraambed sterft. Hij hertrouwt met een verpleegster (Maribel Verdú), die natuurlijk de boze stiefmoeder wordt. Het kind dat het dodelijke kraambed overleefde, Carmencita, groeit in eerste instantie bij haar grootmoeder op. Maar als ook zij sterft, wordt ze in huis genomen door de stiefmoeder.
Het eerste deel van de film is verreweg het leukst. Berger trekt in dit deel alle visuele registers los, met name door het toepassen van verschillende montagetechnieken: de maan is in het volgende shot een hostie, het oog van een haan dat van Antonio. Dit hele segment bruist van energie door de ritmische manier van monteren. De montagestijl domineert, maar ook de andere grote stromingen – impressionisme en expressionisme – van het zwijgende tijdperk van de filmgeschiedenis zijn vertegenwoordigd. Zeker in het tweede segment, waarin Carmencita de duistere kant van de nieuwe vrouw van haar vader leert kennen, is het expressionisme duidelijk terug te zien in de aankleding en de stijl van acteren.
Expressionistisch acteren
Met name Maribel Verdú, bekend van films als Y tu Mamá También en El Laberinto del Fauno, valt in het tweede segment op. Ze heeft het duidelijk naar haar zin in haar expressionistische rol van boze stiefmoeder. Ze beschikt dan ook over de acteercapaciteiten om zonder woorden de boodschap van het verhaal over te brengen. Helaas blijkt die boodschap vanaf het tweede segment steeds simplistischer te worden. Lange tijd beperkt het verhaal zich tot het weergeven van hoe verschrikkelijk de boze stiefmoeder wel niet is, met als uiteindelijke dieptepunten een volkomen overbodige moord op Antonio, die toch al weggestopt zijn dagen sleet, en de poging tot moord op Carmencita.
Hoewel de poging mislukt, verliest Carmencita haar geheugen. Ze kan zich zelfs haar naam niet herinneren wanneer ze gevonden wordt door een troep dwergen. Voor de grap noemen ze haar Blancanieves, naar het sprookje. Hier wordt de relatie met het sprookje erg ambigu, wat leidt tot enkele fouten in de logica van het verhaal. Aan de ene kant lijkt het een vrije vertelling, geïnspireerd op het oude sprookje. Maar wel heel veel elementen komen letterlijk terug in de film. Zelfs de appel wordt er aan het puntje van de wortel van de boom waarvan die ooit gevallen is bijgetrokken. Waarom Blancanieves de appel aanneemt terwijl iedereen op de hoogte lijkt van de inhoud van het sprookje, en zij haar geheugen heeft hervonden, is mij een raadsel.
Vanaf het derde segment neemt Macarena García de rol van de jongvolwassen Carmen, alias Blancanieves, op zich. Zij blijkt een stuk minder goed in staat tot acteren zonder tekst dan Maribel Verdú. Met wat een hinnikend lachje lijkt en veel overdreven geknik heeft ze nog het meest weg van een kinderjuf wanneer ze tussen de dwergen staat. Het is allemaal een nogal pijnlijk gezicht.
Te weinig momentum
Omdat ook het verhaal weinig om het lijf heeft, valt er in het laatste deel van de film bar weinig te genieten. En dat is zonde, want Blancanieves begint heel veelbelovend. Berger kent zijn klassiekers en doet een oprechte poging om ze eer aan te doen. Helaas verliest de film na de eerste visuele uitspattingen snel momentum en wordt dan alleen nog overeind gehouden door het expressionistische acteren van Verdú.
