Recensie: Elysium
19 augustus 2013, 20:23 | Jeroen
In 2154 heeft de rijke elite van de mensheid zich teruggetrokken op een idyllisch ruimtestation genaamd Elysium, dat boven de aarde zweeft. Daar wonen de ‘Elysiërs’ in luxueuze villa’s met uitgestrekte gazons, zwembaden en apparaten die iedere ziekte direct kunnen genezen, de MacGuffins van dit verhaal. De achterblijvers leven in enorme favela’s waar het overgrote deel in zijn onderhoud voorziet middels criminaliteit. De rest werkt voor bedrijven die gerund worden door Elysiërs. Max da Costa (Matt Damon) heeft recent voor de laatste weg gekozen, na jaren in de gevangenis te hebben gezeten. Tijdens het werk wordt hij echter door een fatale dosis straling getroffen die zijn levensverwachting reduceert tot vijf dagen.
Max roept de hulp van zijn voormalige criminele compagnons in om op Elysium – en specifiek bij het MacGuffin-apparaat – te komen. In ruil daarvoor wil Spider (Wagner Moura), die dit soort tripjes regelmatig organiseert, dat Max het geheugen van een van de Elysiërs steelt. De Elysiër die Max hiervoor uitkiest, is John Carlyle (William Fichtner), de baas van het bedrijf waar hij voor werkte. Toevallig is Carlyle net door de minister van Defensie van Elysium Jessica Delacourt (Jodie Foster) ingeschakeld om een coup te plegen op het ruimtestation, waardoor hij alle informatie die nodig is om Elysium over te nemen in zijn hoofd heeft. Max weet vervolgens ook nog zijn ex-vriendin Frey (Alice Braga), de enige persoon om wie hij geeft, en haar aan leukemie lijdende dochter bij zijn escapades te betrekken.
Serieuze vragen
Neill Blomkamp stelt de mensheid, en zeker het deel dat in het rijke westen woont, na District 9, wederom serieuze vragen. Wij (ja, wij) kiezen ervoor om muren aan de randen van onze landen op te werpen. Daarmee veroordelen wij mensen tot het riskeren van hun leven op gammele bootjes in de hoop dat zij hun leven iets kunnen verbeteren als zij de oversteek weten te voltooien. Wie daar tegenin brengt dat onze welvaart alleen in stand gehouden kan worden door deze grenzen te handhaven heeft een punt. Maar de vraag die Blomkamp daarop terecht stelt met deze film is hoeveel mensenlevens het behouden van de reeds vergaarde welvaart waard is.
Je kunt Blomkamp er dus niet van beschuldigen dat hij het hart niet op de juiste plaats heeft, maar verder valt er genoeg op Elysium aan te merken. Eigenlijk kan de film maar een kant op; ik laat het aan jullie eigen fantasie over om te raden welke dat is. De belangrijkste wendingen in het verhaal (zoals de coup) zijn bijna allemaal ingrepen om de vertelling naar zijn onafwendbare einde voort te stuwen. Waar mogelijk probeert Blomkamp nog wel enige verrassing aan te brengen, maar dit zijn toch maar schamele pogingen.
Oog voor detail en uitbundig spel
Grote delen van de film zijn erop gericht het gebrek aan spanning te verhullen. Dit lukt behoorlijk, want Blomkamp is een kundig filmer met oog voor detail. Zijn wereld is visueel keurig uitgewerkt. Blomkamp begon zijn carrière als grafisch ontwerper en dat zie je terug. Een andere afleidingsmanoeuvre die goed werkt, is de toenemende aanwezigheid van Sharlton Coply, die in District 9 nog de hoofdrol speelde, en nu helemaal los mag als de huurmoordenaar die op Max jaagt. Zijn uitbundige spel past goed bij de uitgelaten sfeer van het eindspel in de film. Het gevecht tussen Coply en Damon, beide opgetuigd met allerlei pneumatische onderdelen, is daarbij een goede climax.
Damon en Coply kun je duidelijk om een boodschap sturen en ook de rest van de internationale cast is prima. Het is leuk dat Blomkamp acteurs die eerder in eigen land naam hebben gemaakt, nu in een grote Hollywood-productie een kans geeft. Zo mogen Wagner Moura en Alice Braga uit Braziië, bekend van Tropa de Elite en Cidade de Deus respectievelijk, en de Mexicaanse acteur Diego Luna (Y tú Mama También) op komen draven in grote bijrollen. De Elysiërs worden voornamelijk gespeeld door bekende Amerikaanse acteurs. Opvallend is dat Jodie Foster de ondankbare rol van klassieke havik heeft aangenomen. Zij en William Fichtner dreunen met volkomen uitgestreken gezichten hun teksten op, af en toe alleen tekenen van boosheid en irritatie vertonend, en vertolken daarmee rollen waar geen eer aan te behalen is.
Te duur voor persoonlijke doelen
Elysium mag dan een actiefilm zijn met een goede boodschap, alleen met goede bedoelingen red je het niet. Hoewel de film kundig gemaakt is, er prachtig uitziet en een fijne cast heeft, weet ik zeker dat deze film geen tweede keer kijken waard is. Tegenwoordig moet in iedere actiefilm die meer dan honderd miljoen dollar gekost heeft de aarde gered worden. De hoofdlijn van het verhaal is dan ook opzichtig gericht op het escaleren van de persoonlijke doelen van Max naar de belangen van de hele mensheid. Daardoor vallen enorme gaten in het verhaal en blijft zelfs Max een volkomen plat personage, om nog maar niet te spreken over essentiële andere personages als Delacourt.
