Recensie: La Vie d’Adèle
13 oktober 2013, 13:32 | Jeroen
Eindelijk is dan de veelbesproken winnaar van de Gouden Palm in Cannes in Nederland te zien. La Vie d’Adèle voldoet grotendeels aan de verwachtingen: het is een boeiend epos over de emotionele en sensuele ontplooiing van een jonge vrouw. We leren Adèle kennen als puber die worstelt met haar seksualiteit. Een beginnende relatie met een jongen smoort ze in de kiem, omdat ze zijn gevoelens niet kan beantwoorden. Als ze vervolgens de blauwharige Emma ontmoet, begrijpt ze al snel waarom ze dat niet kon.
Boos en verward
Slechts op enkele momenten vervalt de film van Abdellatif Kechiche, die niet alleen de regie en productie op zich nam, maar ook het scenario schreef op basis van een graphic novel, in clichés. Een van die momenten is wanneer de klasgenoten van Adèle eerder door lijken te hebben dat ze een lesbienne is dan zijzelf. Ze vallen haar aan; heeft ze niet bij logeerpartijtjes naakt op dezelfde kamer als haar klasgenotes geslapen? Ze moet toch niet denken dat ze nu zomaar aan hen mag zitten. Boos, verward en niet in staat haar gevoelens onder woorden te brengen vliegt Adèle haar klasgenote aan. Het blijkt typerend voor het personage te zijn: in stressvolle omstandigheden is ze niet in staat te praten, maar handelt ze, zonder precies te weten wat haar drijft. Verder laat Kechiche de hele coming out van Adèle achterwege, waarmee hij tegenover deze ene clichématige scène het weglaten van minstens vier andere stelt.
Ondanks haar verwarring en onzekerheid begint Adèle een relatie met de iets oudere kunststudente Emma. Het is duidelijk waar Kechiche in de verbeelding van deze relatie de nadruk op legt: we krijgen met name zeer lange en expliciete seksuele scènes te zien. Een bevriende galeriehouder legt de motivatie hiervan uit. Hij begint een oratie over de mystieke kant van het vrouwelijk orgasme en de fascinatie van mannen hiervoor. Nooit zullen ze het precies kunnen begrijpen, maar ze kunnen het wel zien en proberen te vangen in een kunstwerk. Daarom is de vrouwelijke extase zo vaak te zien op schilderijen en de mannelijke nooit.
Het voor mannen onbegrijpelijke
Maar de pogingen van Kechiche om het voor mannen onbegrijpelijke aan vrouwen te vangen in deze film gaan verder dan alleen de extase. Zoals ik al zei, is de film gebaseerd op een graphic novel van Julie Maroh die oorspronkelijk de titel Le Bleu est une Couleur Chaude droeg. Kechiche kiest met La Vie d’Adèle voor een heel andere titel, die verwijst naar het achttiende-eeuwse boek La Vie de Marianne van Pierre de Marivaux dat in het begin van de film ook genoemd wordt. Dit boek wordt geroemd als een van de eerste voorbeelden van een verhaal waarin het innerlijke gevoelsleven van een vrouw centraal staat.
Of dit laatste ook helemaal lukt, is de vraag. Adèle is zonder meer een boeiend en complex personage, dat we een substantiële, maar niet duidelijk afgebakende hoeveelheid tijd volgen. Aan het begin van de film is ze een schoolgaande puber, aan het einde geeft ze zelf les, aan een kleuterklas. Ik gok dat hiertussen een jaar of zeven moet zijn verstreken. In die tijd worden we meegevoerd op een bijna onzichtbare, maar zeker voelbare emotionele onderstroom waarin haar onzekerheden en passies, hoewel niet expliciet geuit, toch zeker herkenbaar zijn. Af en toe komen haar emoties wel aan het oppervlak waarop een turbulente fase volgt waarin ons even precies getoond wordt wat Adèle drijft. Dat neemt niet weg dat het verder grotendeels ook goed mogelijk is om die drijfveren aan te voelen. De conclusie mag dus zijn dat Kechiche erin slaagt om het gevoelsleven van Adèle op de kijker over te brengen.
Ongemakkelijk dicht op de huid
De camera blijft bijna drie uur lang dicht op de huid van Adèle. Het beeld wordt heel vaak bijna volledig door haar gezicht ingenomen, ook wanneer ze slaapt of eet of seks heeft, wordt geen afstand genomen. Op het ongemakkelijke af. Slechts heel soms neemt Kechiche de ruimte om de grotere wereld om haar heen te tonen. We komen bijvoorbeeld niet te weten hoe de ouders van Adèle op haar coming out reageren. Het belangrijkste is hoe ze er zelf mee omgaat. La Vie d’Adèle is een niet aflatend egoportret dat de grens opzoekt tussen fascinatie en obsessie en daar de kijker ongemakkelijk ver in meeneemt.
