Recensie: The Hobbit - The Desolation of Smaug
14 december 2013, 10:09 | Jeroen
Vanaf de eerste aankondiging van het project heb ik voor de verfilming van The Hobbit van J.R.R. Tolkien minder enthousiasme op kunnen brengen dan voor die van The Lord of the Rings. Dat hoeft niet veel te zeggen, want ik was zeer enthousiast over The Lord of the Rings, voor, tijdens en na het zien van de films. The Hobbit is letterlijk een heel ander verhaal: het is een kinderboek dat lang niet zo veel kracht en thematische resonantie kent als het magnum opus van Tolkien. Toen ik hoorde dat de verfilming van The Hobbit bijna even veel filmuren zou beslaan als The Lord of the Rings sloeg mijn gebrek aan enthousiasme om in cynische twijfel.
Rennende dwergen
De eerste film leek dat cynisme meer dan te rechtvaardigen, maar Peter Jackson lijkt het afgelopen jaar aan The Desolation of Smaug gesleuteld te hebben om in ieder geval een deel van de kritiek te verhelpen. In The Lord of the Rings is het een terugkerende grap: dwergen zijn niet gemaakt om te rennen, maar in het tweede deel van hun tocht naar de Lonely Mountain doen de dwergen niet veel anders. Het verhaal wordt op een hoog tempo voortgedreven door de niet aflatende achtervolging van de Orks die we al in de eerste film zagen, bijna vanaf het openingsshot.
De film kent wel rustpunten, zoals bij de elven van Mirkwood, en Jackson gebruikt die rustpunten dit keer niet alleen voor het tonen van weer een stuk achtergrond, maar ook om de dwergen wat meer profiel te geven. De dwerg Kili en de elf Tauriel (die niet in het boek zat) krijgen met name de ruimte in een eigen subplot. Zo krijgen eindelijk wat meer personages dan alleen Thorin, Bilbo en Gandalf wat te doen en wordt de diffuse massa dwergen die om hun heen zweven (gedeeltelijk) individueel herkenbaar.
De welbekende toekomst van Middle Earth
Opmerkelijk is hoeveel tijd Jackson besteedt aan de toekomst van Middle Earth. Ergens halverwege de film scheidt Gandalf zich van de groep avonturiers af om feitelijk zijn eigen film te beginnen. Hij gaat op onderzoek uit naar de oorzaak van het overal groeiende kwaad en komt natuurlijk tot de conclusie dat Sauron bezig is aan een terugkeer. Ik kan me niet herinneren dat dit zo prominent in het originele boek zat, misschien had Tolkien nog niet helemaal uitgedacht hoe de toekomst er uit zou gaan zien. Maar het lijkt me nu in ieder geval overbodig om er hele stukken film aan te wijden, want we weten allemaal wat er komen gaat. Én we weten dat we de oplossing van dit conflict niet in deze trilogie te zien gaan krijgen.
The Desolation of Smaug is op zijn best wanneer de dwergen en Bilbo voor hun leven moeten rennen, vechten of drijven. De vergelijking tussen de moderne 3D-film en een achtbaanrit is al vaak gemaakt, maar zeker wanneer de dwergen drijvend in tonnen uit Mirkwood ontsnappen terwijl ze moeten vechten met de Orks is de associatie met een wildwaterbaan zeer sterk. Jackson hanteert hier een apart trucje om de beleving wat realistischer te doen lijken: hij heeft beelden opgenomen met een soort handycam tussen de 3D-beelden gemonteerd. Het lijkt hierdoor nog meer of je zelf in een van de tonnen zit terwijl het water om je heen spat. Alleen zijn de kleuren fletser dan in de rest van de film, waardoor de illusie juist even verbroken wordt.
De beperkingen van Peter Jackson
De tweede film uit de trilogie van verfilmingen van The Hobbit kent grote verbeteringen tegenover de eerste. Met name de actie voelt een stuk levendiger en minder alsof je naar een tekenfilm zit te kijken, ondanks de gelijkenis met achtbaanritjes. Verder wordt er gelukkig relatief meer tijd besteedt aan de personages om wie de film draait (Bilbo, Thorin, Kili en Tauriel), in plaats van personages die in andere films belangrijk zijn (Galadriel, Saruman, Frodo en Elrond). Toch toont The Desolation of Smaug wederom de beperkingen van Jackson als filmmaker. Hij lijkt nooit echt het succes van The Lord of the Rings-trilogie achter zich te hebben kunnen laten om door te gaan met nieuw werk. Zijn obsessie met het voorbije succes bepaalt voor een deel de inhoud van deze film en dat doet hem geen goed.
