Recensie MTMF: Inequality for All
29 maart 2014, 13:01 | Jeroen
Maak kennis met econoom en schrijver Robert Reich, oud-adviseur en goede vriend van Bill Clinton. Hij is bijzonder klein van stuk, maar dat zijn zijn ambities absoluut niet. In deze documentaire en de colleges die hij geeft wil hij de kijker en de studenten overtuigen van zijn gelijk. Los van de morele bezwaren ten opzichte van grote inkomensverschillen, zijn deze verschillen volgens Reich in het algemeen slecht voor de Amerikaanse economie. De econoom neemt anderhalf uur de tijd om uit te leggen waarom dit zo is.
Reich begint met de introductie van zichzelf. Zijn beperkte lengte komt daar nadrukkelijk bij aan bod en hij is niet vies van de nodige zelfspot – Reich is trotse eigenaar van een Mini Cooper, een auto die naar eigen zeggen perfect past bij zijn proporties. Als hij weer eens uitgenodigd wordt om een lezing te geven, komt hij steevast opdagen met een klein zeepkistje, zodat hij in ieder geval boven het katheder uitkomt.
Geen moreel bezwaar
Genoeg over Reich’s lengte, het gaat hem immers om de inhoud. Eén van de voordelen van de wijze waarop hij het onderwerp inkomensongelijkheid behandelt, is dat het niet in een moreel welles-nietes spelletje vervalt, iets waar een Michael Moore regelmatig last van heeft. De methode die Reich kiest vertoont meer overeenkomsten met Al Gore’s klimaatdocumentaire An Inconvenient Truth. Het lijkt op de eerste plaats om feiten te gaan en deze worden afwisselend gepresenteerd door grafieken, animaties en speeches. Reich poogt weg te blijven van de morele bezwaren tegen grote inkomensverschillen. De gemiddelde Europeaan zou daar wellicht niet van schrikken, maar voor Amerikanen zijn wezenlijke verschillen in loon de normaalste zaak van de wereld. Dit blijkt onder meer uit een scène waarin een arbeider aan het woord komt, die een miljonair al zijn geld gunt, ook al verdient hij zelf vele malen minder. Dan had ik maar wat slimmer moeten zijn en meer mijn best moeten doen op school, concludeert hij droog.
Reich zelf heeft ook geen probleem met inkomensverschillen, zolang deze maar niet uit de hand lopen. Aan de hand van grafieken toont hij dat de hedendaagse Amerikaanse samenleving wel die kant op gaat. Inkomensverschillen waren in de afgelopen eeuw nog nooit zo groot, alleen tijdens de Great Depression van de jaren dertig toonden de cijfers een vergelijkbaar beeld. Hoewel Reich tijdens zijn invloedrijke functie als minister van Sociale Zaken onder toenmalig president Clinton heeft gepoogd het tij te keren, geeft hij nu toe destijds niet ver genoeg te zijn gegaan. Hij laat tevens zien dat de standpunten van deze kapitalist pur sang in de Verenigde Staten al gauw worden afgestempeld als socialistisch en zelfs communistisch. Zender Fox weet er altijd een mooie draai aan te geven.
Geldingsdrang van Reich
Het punt wat Reich probeert te maken klinkt bijna vanzelfsprekend. De argumenten die hij te berde brengt zijn meestal overtuigend en redelijk goed onderbouwd. Zolang Reich het bij de soms verbazingwekkende feiten houdt – met af en toe wat zelfspot – is de documentaire vermakelijk en interessant. Toch kan Reich het niet laten zo nu en dan zichzelf de hemel in te prijzen. Kijk eens voor wie ik gewerkt heb en welke vrienden ik allemaal heb. Deze geldingsdrang is wellicht nog het meest schrijnend tijdens de aftiteling, waarin zijn studenten in uiterst lovende woorden toelichten hoe ze door hem geïnspireerd zijn. Was dat nou nodig, Reich?
