Recensie: In the Name of‏ (W Imie)

5 juni 2014, 16:40 | Jeroen

Ieder lid van de gemeenschap van het kleine Poolse dorpje waar In the Name of zich afspeelt, voelt de aantrekkingskracht van zijn charismatische priester Adam. De kerk is in het streng katholieke Polen nog altijd het centrum van de samenleving en Adam is het kloppende hart ervan. Bij de kerk hoort een opvang voor jonge mannen die Adam samen met Michal runt. Het is Michals alcoholistische vrouw Ewa op wie Adams aantrekkingskracht het duidelijkste effect heeft. Zij laat zich niets gelegen liggen aan het celibaat dat een priester als Adam opgelegd krijgt en zoekt zijn gezelschap nadrukkelijk op.

Veel effect hebben haar avances niet. Adam worstelt niet met haar aanwezigheid, maar met die van een van de jonge mannen in de opvang. De schuchtere Lukasz, getooid met een slordige, jonge baard, ongewassen haar en zich uitend in kromme, kinderlijke zinnen is degene die Adam doet worstelen met zijn celibaat. De jonge priester behoort tot die groep mannen die de verwarring over de eigen seksualiteit is ontvlucht door een totale afwijzing van seks op zich te nemen; de hoop daarbij richtend op de oneindig omvangrijkere liefde van god. Dat deze vlucht op de lange termijn zelden soelaas biedt, daarvan getuigen de talloze schandalen omtrent geestelijken die zich aan kinderen hebben vergrepen. Adam is geen pedofiel, maar een flikker, zo verklaart hij aan zijn geëmigreerde zus via Skype. En iemand die op de lange termijn niet zonder de directe genegenheid van een medemens kan.

Tweede Poolse film

In the Name of is na Ida de tweede Poolse film in korte tijd die in de Nederlandse filmtheaters te zien is. De films hebben veel gemeen. Beide stellen het geloof centraal en hebben een krachtige emotionele kern. De makers van In the Name of zijn regisseuse Malgorzata Szumowska en director of photography Michal Englert, die samen voor het script tekenden. Zij nemen, net als de makers van Ida, geen genoegen met de emotionele kracht van hun verhaal, maar schotelen de kijker ook een hoogst experimentele beeldtaal voor. Bij Ida lag de nadruk daarbij op het ongewone beeldformaat en de daaruit voortvloeiende keuzes wat betreft camerastandpunten. Bij In the Name of ligt de nadruk op de montage.

Zeer regelmatig worden desoriënterende overgangen gecreëerd door het begin van een nieuwe scène middenin of aan het einde van een handeling te plaatsen. Om het verwarrende effect te vergroten is daarbij vrijwel altijd gekozen voor een grote tegenstelling tussen de beelden aan weerszijden van de knip. Dit vormt een curieus contrast met het kalme tempo van het leven in het kleine dorp.

Te kale presentatie

De handeling in In the Name of wordt kaal gepresenteerd. Dit betekent dat alle informatie over de personages en het verhaal uit het beeld en de dialogen moeten worden opgemaakt. Daarbij wordt vermeden dat de dialoog te expliciet wordt aangewend om informatie over te brengen, zodat de gesprekken hun natuurlijke verloop niet verliezen. Ik ben een voorstander van deze insteek; het is vaak heel ergerlijk wanneer twee personages uitvoerig iets aan elkaar gaan vertellen dat ze beide al precies weten, met het simpele doel het publiek te informeren. In deze film wordt de methodiek van het op natuurlijke wijze naar voren brengen van informatie echter zo ver doorgevoerd dat ik meerdere keren geen idee had aan welk personage werd gerefereerd in een dialoog wanneer iemand bij naam werd genoemd. Wie is die Michal waar ze het over hebben?

Al een aantal keer heb ik de innerlijke drijfveren en gevoelens van Adam benoemd in dit stuk: zijn behoefte aan genegenheid en zijn worsteling met de eenzaamheid die het celibaat hem oplegt. Nu zou je mij kunnen verwarren met iemand die regelmatig een groot inzicht in de menselijke natuur aan de dag legt. Maar in dit geval herhaal ik alleen dingen die letterlijk in In the Name of benoemd zijn. Tijdens een Skype-gesprek met zijn zus en dronken tirades laat Adam ons precies weten wat er in hem omgaat.

Egocentrische insteek

Daarmee geeft In the Name of makkelijker informatie over de gevoelens van Adam weg, dan de namen van de andere personages in de film. Het zijn de priesters worstelingen die het verhaal voortdrijven, de aanwezigheid van de anderen staat daar slechts in dienst van. Adam is als Saturnus en Eva, Michal, Lukasz en al die anderen zijn slechts het stof die de ringen om die prachtige planeet vormen. De egocentrische insteek van In the Name of, in combinatie met de verwarrende montage, werkt uiteindelijk vooral vervreemdend en zelfs bijna afstotend. Daarmee wordt het effect van de krachtige emotionele kern van het verhaal teniet gedaan.



Share |

Gerelateerde artikelen