Greatest Films of All Time - Sight and Sound
3 augustus 2012, 10:11 | Jeroen
Iedere tien jaar brengt het Britse filminstituut in haar blad Sight and Sound een lijst met de beste films aller tijden uit. De lijst is gebaseerd op de mening van een selecte groep critici, en sinds 1992 ook regisseurs, die ieder hun eigen top tien in willekeurige volgorde inleveren. De lijst werd in 1952 voor het eerst gepubliceerd en is uitgegroeid tot een van de meest gerespecteerde lijsten van beste films. Omdat de lijst maar eens in de tien jaar uitkomt, wordt er door velen reikhalzend naar uitgekeken.
De top 10
Maar wat moeten wij, de gemiddeld een stuk minder dan de critici ingevoerde en vooral veel jongere filmkijkers, met de Sight and Sound-poll? Laten we eerst eens de top tien (het is een lijst van vijftig films, maar ik beperk me hier tot de eerste tien) bekijken:
- Vertigo
- Citizen Kane
- Tôkyô Monogatari (Tokyo Story)
- La Règle du Jeu
- Sunrise: A Song of Two Humans
- 2001: A Space Odyssey
- The Searchers
- Chelovek s Kino-Apparatom (Man with a Movie Camera)
- La Passion de Jeanne d’Arc
- 8½
Er vallen meteen enkele dingen op: De films zijn oud, ongekwalificeerd oud. De nieuwste film is van 1968. De lijst is zeer internationaal; de regisseurs zijn afkomstig uit Engeland, de VS, Japan, Frankrijk, Duitsland, Rusland, Denemarken en Italië. Wel is de helft van de films (grotendeels) in de VS geproduceerd. Geen regisseur heeft twee films in de top tien. Er zijn veel verschillende genres vertegenwoordigd: western, science fiction, thriller, drama en zelfs een documentaire.
Het probleem met oude films
Het is misschien een doodzonde voor een serieuze filmliefhebber, maar ik heb persoonlijk niet alle films uit de top tien gezien. Aan Chelovek s Kino-Apparatom van Dziga Vertov en La Passion de Jeanne d’Arc van Carl Deyer ben ik nog niet toegekomen. Van de films die ik wel gezien heb, komen er drie in de buurt van mijn persoonlijke top tien: Citizen Kane, Tôkyô Monogatari en 2001: A Space Odyssey. De verhalen van deze films hebben mij meegezogen naar een andere wereld, mij verrast en op een nieuwe manier naar film in zijn geheel doen kijken; kortom alles wat je van een grootse film verwacht. Ik vond 8½ een heel interessante film, maar erg verstandelijk en op een emotioneel niveau minder pakkend. Sunrise: A Song of Two Humans vond ik een erg charmante film. Aandoenlijk in de simpele manier waarop de romantische en dramatische verwikkelingen van het echtpaar waar het om draait werden neergezet. The Searchers, La Règle du Jeu en de nummer één Vertigo hebben me maar bij vlagen geboeid.
Critici voeren vaak bij oudere films aan dat ze, ondanks hun leeftijd, nog fris, actueel en onovertroffen zijn door nieuwere films. Ze hebben volgens hen de tand des tijds moeiteloos doorstaan. Ik ben het daar niet mee eens. Bij bijna alle films uit de lijst, ook degenen die ik goed vond, kostte het veel moeite om door de ouderdom heen te kijken. Het gevoel dat het geen bijzonder originele films zijn, is altijd het lastigst te overwinnen. Het lijkt alsof je de meeste elementen, waaruit de film is opgebouwd, al eerder gezien hebt en dat is ook zo. Omdat deze films heel succesvol waren, hebben ze een grote invloed op vele films erna en al die elementen zijn daardoor in meer of mindere mate wel eens gekopieerd. We zijn natuurlijk ook verwend door de special effects, de ingewikkelde plots en de razende vaart die de (goede) moderne film kenmerken. Naar oude films kijken is daarom alsof je naar een vrouw van middelbare leeftijd kijkt en je er de jonge, frisse vrouw van dertig jaar ervoor in moet herkennen.
Ieder zijn eigen film?
Verdient onze generatie filmkijkers niet een eigen film in de top tien? Het lijkt me aannemelijk dat er de afgelopen 44 jaar ook goede films gemaakt zijn. Het probleem is, denk ik, dat er niet één film uit de laatste 25 jaar is die onze generatie makkelijk kan vertegenwoordigen. Als we kijken naar de top 50 van de Sight and Sound-poll dan staat Fa Yeung Nin Wa (In the Mood for Love) van Wong Kar-Wai uit 2000 het hoogst. Dit is een persoonlijke favoriet, maar ik vraag me af hoe bekend deze film is bij mensen zonder een bovenmatige interesse in Aziatische films. Verder vinden we de Iraanse Close-Up van Abbas Kiarostami, de Hongaarse Sátántangó van Béla Tarr en Mulholland Dr. van David Lynch. Alleen die laatste is bij veel mensen bekend.
Als er één lijst is waar de smaak van de wat jongere filmkijker waarschijnlijk oververtegenwoordigd is, dan is dat wel de top 250 van de IMDB. In de top tien staan momenteel vijf films uit de laatste 25 jaar: The Shawshank Redemption, Pulp Fiction, Schindler’s List, The Dark Knight en The Lord of the Rings: The Return of the King. Zou het dan van deze lijst moeten komen? Voor mij komt alleen Pulp Fiction in aanmerking voor een top tien. De vraag is echter of ik dat over tien jaar nog steeds vind. Tien jaar geleden vond ik namelijk The Shawshank Redemption nog geweldig en vier jaar geleden gold hetzelfde voor The Dark Knight.
De tand des tijds
De nieuwere films komen volgens mij niet in de top van de Sight and Sound-poll voor, omdat een film een bepaalde kritieke massa moet veroveren. Iedere film vertegenwoordigt zo een stroming in de filmgeschiedenis. Als een topregisseur duidelijk een beste film heeft, dan komt deze bijna automatisch in de top tien, zoals bij Orson Welles. Daarom is bijvoorbeeld een topregisseur als Ingmar Bergman niet in de top tien vertegenwoordigd: de stemmen raken verdeeld over zijn vele goede films (persoonlijke favoriet: Persona). Dat is waarschijnlijk ook de reden dat er veel verschillende regisseurs en landen vertegenwoordigd zijn. Tussen de nieuwere films valt niet één film aan te wijzen die de kritieke massa verovert. De stemmen raken daardoor te veel verdeeld.
Het duurt altijd een behoorlijke tijd voordat duidelijk wordt welke film nou de beste van een stroming of periode is. Dit is overigens met alle kunstvormen zo. Tot die tijd is aangebroken, is een lijst zoals de Sight and Sound-poll een speeltje van de oudere critici. En tegen de tijd dat de films van onze generatie in aanmerking komen, zijn we waarschijnlijk zelf oud. Wie weet nodigen de lieve dames en heren van Sight and Sound mij dan wel uit om een lijstje in te leveren. Tot die tijd blijf ik er over puzzelen of het nou Fa Yeung Nin Wa, Mulholland Dr. of Pulp Fiction wordt. Laat hier onder vooral weten welke film je zelf graag in de top tien zou willen zien.
