Hoe maak ik het Filmfestival Rotterdam tot een succes?
28 januari 2013, 20:48 | Jeroen
Het Internationaal Filmfestival Rotterdam (IFFR) is een uitzonderlijk ambitieus en avontuurlijk festival, waar je als filmliefhebber die verrast wil worden zeker aan je trekken komt. Maar een dagje Internationaal Filmfestival Rotterdam (IFFR) is ook een hachelijke en avontuurlijke onderneming.
Vele gevaren moeten worden getrotseerd door degenen die een dagje films kijken tot een succes willen maken, zeker als het gesneeuwd heeft. Toch hebben velen de tocht naar het epicentrum van de kunstzinnige film in Nederland weer gemaakt dit jaar. Niet alleen vanuit alle hoeken en gaten van ons film minnende land, maar ook van ver daarbuiten drommen zij samen in de havenstad. Niet alleen in de films hoor je Farsi, Arabisch en plat Amsterdams, ook in het publiek werd in vele talen gesproken.
De Wederopstanding van een Klootzak
Dit jaar zag ik op het IFFR drie films: het Iraanse drama Rhino Season, de Nederlandse misdaadfilm De Wederopstanding van een Klootzak en het feministische drama Wadjda uit Saudi-Arabië. Om drie films te kunnen zien, is een goede planning nodig. We bezochten het IFFR dit jaar met tien man. Iedereen gaf op de dag dat het blokkenschema bekend werd zijn of haar voorkeur op aan onze ‘planner’, die vervolgens het programma in elkaar draaide. Mooi afwisselend en uitdagend en met voldoende ruimte tussen de films voor een kopje koffie, een biertje en wat te eten.
Planning was duidelijk niet het sterkste punt van Ronnie, de hoofdpersoon van De Wederopstanding van een Klootzak en een zware jongen die uit lijkt te zijn op wraak na een mislukte aanslag op zijn leven. Maar als zijn maat Janus, gedecoreerd met dikke bakkebaarden en een zwaar Amsterdams accent, hem vraagt wat hij gaat doen als hij de man vindt die de aanslag op hem pleegde, dan geeft hij toe dat niet te weten. Ronnie is namelijk veranderd sinds hij bijna stierf. Daarvoor was hij een meedogenloze crimineel, nu is hij rustig en beleefd.
De Wederopstanding van een Klootzak trekt het breder dan alleen de zoektocht van Ronnie, die vooral bestaat uit rondhangen in Dokkum. Ook wordt ons een indruk voorgeschoteld van het leven van Flippie, een asielzoeker die op een boerderij in de buurt van Dokkum werkt. Heel lang blijft het verband tussen deze twee verhaallijnen onduidelijk. De film is een aantrekkelijke Nederlandse film, die goed gebruikt maakt van het Friese landschap, een mysterieuze sfeer weet op te werpen en een erg sterke hoofdrolspeler heeft in de persoon van Yorick van Wageningen. Helaas vallen andere onderdelen tegen: de dialogen zijn vaak niet sterk, en worden ook nog eens zonder overtuiging en gehaast gebracht door de overige acteurs. Verder is de verhaallijn wat dunnetjes, maar dat wordt grotendeels goed gemaakt door de uitstekende sfeer die Guido van Driel weet neer te zetten.
Wadjda
Onze groep houdt al jaren de traditie in stand om, voor de avondfilm, bij dezelfde pizzaboer te eten. Dit is niet alleen omdat ze er een degelijke pizza bakken, maar ook omdat we ervan op aan kunnen dat de pizza’s snel geserveerd worden, en we dus op tijd bij de volgende film aankomen. Bovendien is de pizzeria vlakbij de meeste theaters gelegen en lastig te vinden. Het is er daardoor nooit overdreven druk.
Onze avondfilm dit jaar was Wadjda, de keuze van het feministische segment van onze groep.
Als eerste film uit Saudi-Arabië die door een vrouw gemaakt is, kon ik de keuze wel begrijpen. En voor iedereen die zich niet tot het feministische geluid aangetrokken voelt: Wadjda is gewoon een mooie, realistische film waarbij de boodschap je niet door de strot geduwd wordt. De film is vernoemd naar het meisje waar de film omdraait. Zij is rebels en heeft weinig op met de strikte normen die haar in de conservatieve, religieuze maatschappij van Saudi-Arabië opgelegd worden. Wat Wadjda het allerliefst wil is een fiets; een omstreden wens in een land waar volwassen vrouwen niet eens auto mogen rijden.
Wadjda wil, om haar wens te vervullen, zelfs meedoen aan een Korancompetitie. Hiervoor moet ze een groot deel van de Koran uit haar hoofd leren. De hoofdprijs van 1.000 riyal is het allemaal waard. Ondertussen krijgen we een goed beeld van de Arabische samenleving. Het grote verschil tussen het publieke en private domein springt vooral in het oog. Zodra ze door mannen gezien kunnen worden, moeten vrouwen bedekt en bedeesd door het leven, maar thuis is ruimte voor vrolijkheid, gezang en lekker eten. Haifaa Al-Mansour heeft een mooi debuut gemaakt met deze fijne, kleine film. Hoewel de boodschap zwaar is, blijft de toon van de film betrekkelijk luchtig. Dit zorgt ervoor dat de film niet drammerig wordt en de boodschap toch goed blijft hangen. Het is een film waarvan je iets wilt meenemen. Om toch een puntje van kritiek te uiten: halverwege de film lijkt de regisseuse wat moeite te hebben de vaart in de film te houden, alsof ze niet weet waar ze met het verhaal naartoe moet. Het heerlijke spel van de jonge Waad Mohammed maakt echter alles goed.
Rhino Season
Bijna alle films die op het IFFR vertoond worden zijn debuutfilms. Dit maakt het uitzoeken van films erg lastig, want je hebt bij het overgrote deel van de regisseurs nog geen referentiekader. We hebben in de loop der jaren dan ook aardig wat draken van films gezien in Rotterdam. Dit jaar hadden we meer geluk: alle drie de films waren zeker het kijken waard. De beste was wat mij betreft Rhino Season van de Iraanse regisseur Bahman Gobadi. Een film die gebasserd is op het leven van de Koerdies-Iraanse dichter Sadeh Kamangar. Het Iraanse regime sloot hem op en liet zijn familie decennialang geloven dat hij overleden was.
Zo vergaat het de dichter Sahel ook in de film. Hij en zijn vrouw Mina behoren toevallig tot de elite op het moment van de Iraanse revolutie. Daarom wordt zijn werk politiek verklaard en hij tot dertig jaar gevangenis veroordeeld. De fictie gaat echter verder dan de werkelijkheid. In dit geval sluit de chauffeur van Mina, die heimelijk verliefd op haar is, zich aan bij de Iraanse nationale garde. Hij gebruikt zijn invloed om ook Mina achter slot en grendel te krijgen, zodat ze afhankelijk van haar wordt. Hij weet haar via een list te verkrachten en bezwangeren. Vervolgens zorgt hij dat ze vrijkomt en helemaal afhankelijk van hem wordt.
Het belangrijkste deel van het verhaal speelt zich af nadat ook Sahel zijn straf heeft uitgezeten. Hij trekt naar Istanbul, waar zijn vrouw nog steeds onder de invloed is van haar voormalige chauffeur. Hij probeert uit te vinden wat tot deze situatie heeft geleid en hoe de verhoudingen tussen de drie nu liggen. Bahman Gobadi plaatst het publiek in dezelfde positie door constant in het midden te laten in hoeverre Sahel daarin slaagt. Zo blijf je gissen naar wat hij weet en hoe zijn opmerkelijke beslissingen in het vervolg van de film tot stand komen. Dit maakt de film tot een zeer intense ervaring die tot veel discussie leidde na afloop.
Tijdens de voortiteling van de film wordt aangekondigd dat de dochters van Iran poëzie van Sadeh Kamangar. Dit gebeurt tegen prachtige beelden die de teksten goed ondersteunen. Zo is de film doordrenkt met de melancholie die uit deze poëzie voortkomt. Dit en het uitermate persoonlijke verhaal, zonder loutering, zorgen voor een intense kijkervaring die zonder de onvergetelijke beelden toch een stuk minder was geweest. Het is een echte verhaal is al indrukwekkend, en Gobadi heeft het aangedikt met enkele goede fictieve toevoegingen. Het is jammer dat hij daar tegen het eind van de film een beetje in doorslaat, maar ook dan blijven de beelden prachtig.
Altijd verrassende films
Er is een goede planning, gevoel voor traditie en een beetje geluk nodig om van een dag op het Internationaal Filmfestival Rotterdam een succes te maken. Hoe dan ook zal je altijd verrassende films tegenkomen, de signatuur van een jonge regisseur en de gezichten van nieuwe acteurs leren kennen. We mogen blij zijn dat een dergelijke avontuurlijke opzet al zo lang loont in ons land, en dat een filmfestival als het IFFR ondanks de problemen die de culturele sector treffen nog steeds een groot publiek kan bereiken.
