Recensie: Gabrielle
3 november 2013, 11:45 | Jeroen
Films over mensen met verstandelijk beperkingen en de worsteling met hun beperkingen zijn niet bepaald zeldzaam. Bekende voorbeelden zijn I am Sam, Rain Man en Yo, Tambien. Gabrielle past perfect in dit rijtje. De film draait om de 21-jarige Gabrielle, die het syndroom van Williams heeft. Ze woont in een groepshuis en is een heel gepassioneerde zangeres die druk met haar koor aan het oefenen is voor een groot optreden.
Een vrolijke jonge vrouw
Het schijnt een kenmerk te zijn van het syndroom van Williams, maar Gabrielle is een opvallend vrolijke jonge vrouw. Zingen, uitstapjes met haar zus en dansen met haar nieuwe vriendje Martin doet ze vol extatische overgave. Maar ze kan ook geraakt worden door de wereld. Dit uit zich wanneer de moeder van Martin besluit de twee uit elkaar te houden, uit angst voor hun ontluikende seksuele gevoelens. Daarop besluit ze zich te richten op haar onafhankelijkheid, want iedereen die een eigen appartement heeft, heeft ook een vriendje.
Haar zus ziet wel wat in Gabrielles wens om haar mogelijkheden te verkennen, en probeert haar daarin te ondersteunen door haar een dag verantwoordelijk te maken voor haar eigen zorg. Mensen als Gabrielle worden echter niet voor niets verstandelijk beperkt genoemd. Voor Gabrielle is het een dagelijkse realiteit dat ze met haar lage intelligentie niet aan alle eisen van de moderne samenleving kan voldoen. Gabrielle moet dus niet alleen aangemoedigd worden om haar mogelijkheden te verkennen, maar ook om haar beperkingen te erkennen.
Tranentrekker
Films over mensen met verstandelijke beperkingen staan al snel te boek als tranentrekkers. I am Sam is daarvan een duidelijk voorbeeld. Door een groot deel van het publiek werd de film omarmd, maar critici waren er minder over te spreken vanwege het goedkope spel met emoties. Waar I am Sam een typisch Hollywood-drama was, behoort het Frans-Canadese Gabrielle tot de wereldcinema. De vorm van Gabrielle past daarbij: haar leven wordt op een losse manier verteld, met een weinig rechtlijnig verlopend verhaal en een camera die vrolijk rond de hoofdpersoon fladdert.
Bovendien wordt een thema centraal gesteld dat in een Hollywood-film zorgvuldig buiten beeld gehouden zou worden: seks. In hoeverre moeten mensen met verstandelijke beperkingen vrij zijn om seksuele relaties met elkaar aan te gaan? En hoe zit dat met kinderen krijgen? Ik moet zeggen dat ik enige moeite had met hoe expliciet de ontluikende seksualiteit van Gabrielle en Martin in beeld werd gebracht. Het staat niet in verhouding tot de seksscènes uit La Vie d’Adèle, maar aangezien de hoofdrollen gespeeld worden door verstandelijk beperkte acteurs vraag ik met toch af hoe dit zich verhoudt tot hun beslissingsbekwaamheid.
Geen nieuwe boodschap
Hoeveel nieuws valt er nog te zeggen over de worsteling van mensen met een verstandelijke beperking? Als de makers van Gabrielle naar een nieuwe boodschap gezocht hebben, dan hebben ze die volgens mij niet gevonden. Inhoudelijk lijkt de film met de behandeling van het spanningsveld tussen de mogelijkheden en beperkingen van Gabrielle erg veel op een Hollywood-drama als I am Sam. De vrijere vorm en het behandelen van een controversieel onderwerp zijn dan weer typisch voor een filmhuis en daarmee ook niet erg vernieuwend.
Bovendien worden de twee conflictpunten (meer onafhankelijkheid en seks) niet erg goed afgehandeld. De eerste wordt eigenlijk zonder oplossing terzijde geschoven naar mate de film vordert. Op de tweede wordt een wel heel gemakkelijk antwoord gegeven: ja, seks tussen twee mensen met een verstandelijke beperking moet kunnen en over de gevolgen hebben we het later wel.
