Recensie: Wish you were here door TGA

5 november 2013, 22:10 | Jeroen

Gisteravond was het eindelijk weer zover. Een avond Wish you were here met de Toneelgroep Amsterdam. Hoewel ik heel goed toneel heb gezien in de tussentijd is dit toch wel een unieke ervaring. Een avondvullend programma met een schrijver centraal. Dit keer was Eugene O’Neill aan de beurt.

Het decor is als gebruikelijk het decor van de voorstelling die op dat moment loopt. Dit keer is het die van Scènes uit een Huwelijk. Dit houdt in dat we er letterlijk bovenop zitten. Netjes in een kring rond het speelveld.

Marieke Heebink opent de avond met het gedicht FREE van O’Neill. Het gedicht uit 1912 is een vroeg werk van de schrijver. De avond zal chronologisch verlopen. Het gedicht gaat over het zeemansleven. In zijn vroege jaren zwierf O’Neill over de oceanen op zoek naar zijn thuis.

Lucas de Man is als altijd op de Wish you were here avonden onze gastheer. De grappige Belg weet met zijn geïmproviseerde en losse manier van doen de avond vlot aan elkaar te babbelen. Zo geeft hij een laatkomer mee dat hij het mooiste gedeelte van de avond, het gedicht, heeft gemist en de avond voor deze laatkomer in ieder geval verpest is.

Ramsey Nasr, in zijn eerste optreden bij een Wish you were here avond, is de biograaf van de avond. Hij zal de gedurende de avond ons vertellen over het leven van de “Amerikaanse Shakespeare”, verdeeld in drie stukken de zee, de schrijver en zoektocht naar een huis. De scènes en gastsprekers illustreren zijn verhaal.

Als gezegd was O’Neill een zeeman in zijn jonge jaren. De eerste scène met Hans Kesting, Fred Goessens en Eelco Smits is er een uit The Hairy Ape. Veel geschreeuw en getier van twee dronken zeemannen. Door de setting is er de mogelijkheid tot interactie met het publiek. Dat doet Hans Kesting dan ook. Hij praat met het publiek, daagt ze uit en het publiek knikt angstig ja op de luidruchtige Yank. Fred is de oude Ier en Hans de jonge hond Yank. Hans doet zelf een heel overtuigend Haags accent waardoor ik mezelf een beetje thuis voel. De inhoud van de scènes draait vooral om hoe de jeugd de toekomst heeft.

De eerste gastspreker is James Kennedy die over emigratie en de valse Amerikaanse belofte vertelt. Over hoe Amerika alles voor het grijpen had een grote natie te worden. Het heeft geen tijd genomen zijn wortels te groeien en zal ten onder gaan aan het eigen succes.

Gastspreker Tijs Goldschmidt blijkt een komisch talent te zijn. Hij vertelt over het verschil tussen schuld en schaamte en doet dit op een sublieme manier. Deed de anekdote over zijn vader, die om zijn rugklachten te verzachten met Tijs als tiener door de Kalverstaat liep en tot overmaat van ramp zijn sjaal om zijn hoofd knoopte, de zaal al een lach van herkenning doen, het verhaal van Professor Prik deed de zaal bulderen. Het ging ongeveer zo: Professor Prik ging met zijn collega’s naakt zwemmen. Toen de heren piemelnaakt op de kant wat na stonden te praten, voer een bootje met vrouwelijke studenten voorbij. Waarop alle professors hun geslachtsdeel bedekten, behalve professor Prik. Hij bedekte zijn gezicht. Toen de collega’s hem vroeger waarom hij dit deed antwoordde hij: “Ik weet niet waaraan ze jullie herkennen heren, maar mij herkennen ze aan mijn gezicht”. Hij sluit af met de stelling dat een schrijver zich over zijn schaamte heen moet zetten en de acteurs roepen in koor: “Acteurs ook!”.

Dan voor het eerst Halina Reijn in een Wish you were here. Ze speelt samen met Eelco Smits een scène uit Rijkemanshuis. Na de scène krijgen we allemaal whiskey aangeboden. Dit zorgt voor een zeer ontspannen sfeer de rest van de avond.

De inleiding van de volgende scène neemt Halina voor haar rekening. Ze vertelt over wat haar zo intrigeert aan O’Neill. De manier waarop O’Neill zijn scènes omschrijft, voor de acteurs ermee aan de slag kunnen, tot in het kleinste detail. Haar verhaal duurt zo lang dat de scène die zou volgen niet door kan gaan.

Ironisch genoeg vertelt de volgende gastspreker over fysiek tijd en onze tijdsbeleving. Joke Hermsen weet er een interessant verhaal van te maken. Op sommige momenten lijkt het wat saai te worden, maar de uitleg over het verschil tussen het meten van tijd en het ervaren van tijd weet iedereen toch genoeg te grijpen. Zeker als het gaat om het moment te grijpen hoor ik bijna het knarsen van de hersenen van het publiek. Wij willen ook het moment grijpen. Hier zitten bij Wish you were here is zo’n moment voor mij bedenk ik me.

Het laatste gedeelte van de avond gaat over trauma. Het traumatische leven van O’Neill. Midden in zijn inleiding wordt Lucas de Man onderbroken door Ramsey Nasr (die inmiddels aardig wat whiskey op heeft). Hij brengt zijn geweldige scène uit Lange dagreis naar de nacht, waar hij ook dronken voor dient te zijn. Het werkt.

Gastspreker Martine Delfos vertelt dat ze als 16 jarige het stuk van O’Neill zag en hier diep van onder de indruk was. Ze legt de link naar haar moeder wanneer ze thuis kwam en ze zo begraven was in het lezen van Proust dat ze haar dochter niet eens opmerkte. Dit had haar kunnen traumatiseren, zoals ze denkt dat de aan morfine verslaafde moeder van O’Neill hem heeft getraumatiseerd. In zijn toneelstukken beschreef hij hoe zijn leven eruit zag, daarbuiten leefde hij niet echt.

Het slotakkoord is voor Marieke Heebink, zij doet haar slotscène uit Lange dagreis naar de nacht. Het was weer een leuke, interessante en leerzame avond. Was Wish you were here maar elke maand. Helaas moet ik wachten tot het nieuwe jaar. Eén lichtpuntje. De volgende keer dat ik over Wish you were here schrijf is het lente en wel 31 maart 2014.



Share |

Gerelateerde artikelen