Recensie: Dood in Venetië
5 april 2019, 22:48 | Jeroen
Dood in Venetië. De titel verraadt het eind. De reis ernaar is even mooi als verontrustend.
De volmaakte mens
In het stuk zien we schrijver Mann werken aan zijn roman. Zijn vrouw Katja (Marieke Heebink) zoekt naar connectie met haar man, de beroemde schrijver. Hij is vooral bezig met de gedachten aan zijn reis naar Venetië en Tadzio (Achraf Koutet), de volmaakte mens in zijn ogen. De jongen is echter pas 10 jaar oud. Niet dat dit hem weerhoudt van verwondering en verliefdheid. Katja wijdt zijn afwijzing aan de egocentrisme van een genie.
Door zich te verschuilen achter zijn personage von Aschenbach kan Mann de herinnering aan de jongen de vrije loop laten. Bij aankomst ziet von Aschenbach zijn verblijf in de droomstad totaal niet zitten. Het is te heet en vochtig. Tot hij bij het ontbijt Tadzio aanschouwt. De jongen en zijn moeder (een dubbelrol van Marieke Heemink) zijn zich totaal onbewust van zijn aanwezigheid.
Zo ook wanneer Von Aschenbach aan de kustlijn Tadzio meerdere malen observeert. Zijn begeerte voor de jongen bouwt zich op. Hij probeert zich ervan te distantiëren. Het af te doen als onbereikbaar en bovenal zondig. Hier komt de gulzige en geile Mann als een gier in het spel tevoorschijn. Hij bespeelt von Aschenbach als een poppenspeler. Hij laat hem de handelingen doen die hijzelf niet gedurfd heeft. Hij laat hem dromen van een sensuele nacht met de jongen.
Wanneer een dodelijke ziekte, de cholera, het eiland verzwelgt wil von Aschenbach het als redding doen gelden. Een redding van zijn zondige gedachten en gevoelens. Het lot en omstandigheden, maar vooral zijn blindheid door de schoonheid van Tadzio zorgen voor zijn dood aan de ziekte. Gestuurd door de ingefluisterde instructies van Mann Venetië niet te verlaten.
Het slot ziet Mann en zijn vrouw Katja, die inmiddels weet heeft van zijn dubbelleven, vechtend voor hun bestaan. Samen hebben ze een leven opgebouwd. Een leven dat in de oorsprong moet worden gezien en niet in de uitvoering.
ITA & het Koninklijk Concertgebouworkest
Een voorstelling geschreven door ITA ensemble acteur Ramsey Nasr. In zijn bewerking van de roman van Thomas Mann kiest hij voor twee verhaallijnen. Die van de schrijver en van het personage in de roman. Nasr zelf speelt Gustav von Aschenbach, het hoofd karakter uit het boek. De auteur Mann wordt gespeeld door Steven van Watermeulen. De keuze is begrijpelijk. De boeken van Thomas Mann zijn deels fictief, deels waargebeurd. Dood in Venetië is het meest intieme werk van de auteur. Door de keuze laat Nasr sterk de tweestrijd zien tussen fictie en werkelijkheid.
Dan is er nog een hoofdrol weggelegd voor het Koninklijk Concertgebouworkest. Het achterste deel van het podium is hun domein. De musici ondersteunen niet alleen de voorstelling met tijdsgetrouwe stukken van onder andere Schönberg en Strauss, maar ze zijn een volwaardig onderdeel van de beleving. Ze vullen de imponerende zaal van het Koninklijk Theater Carré met prachtige klanken vol spanning, dreiging, liefde en verdriet.
Nico Muhly componeerde enkele nieuwe stukken speciaal voor Dood in Venetië. Tenor Yuriy Mynenko is van het orkest de meest vooruit geschoven artiest. Hij of eerder zijn stem verzorgt een prachtige aanvulling op het spel. Zijn delen uit Strauss’ Vier letzte Lieder vervolmaken het samenspel tussen de acteurs en de muziek.
Uiteraard mag de scenografie en het lichtontwerp van Jan Versweyveld niet vergeten worden. In dit stuk zijn ze minder aanwezig dan ik gewend ben van Versweyveld, maar ze zijn er niet minder mooi om. De projecties van Venetië op het doek tussen het speelveld en de musici zijn prachtig. Ook de manier waarop het licht een belangrijke rol speelt in bijvoorbeeld de scènes in de lift van het hotel zijn indrukwekkend.
Een prachtig stuk over onbereikbare liefde, van een vrouw die haar man niet kan bereiken en een man die een andere man (jongen) niet kan bereiken. Onder regie van Ivo van Hove. De succesvolle regisseur die eerder het onderwerp heeft onderzocht in onder andere Een klein leven.
Nog tot en met 13 april in Koninklijk Theater Carré. Klik hier voor kaarten.
Dood in Venetië naar Thomas Mann. Tekst Ramsey Nasr. Door ITA en Koninklijk Concertgebouworkest. Regie Ivo van Hove, dirigent David Robertson, scenografie en lichtontwerp Jan Versweyveld. Met: Steven van Watermeulen, Ramsey Nasr, Marieke Heemink, Achraf Koutet, Aus Greidanus jr. en Yuriy Mynenko.
