Recensie: The Lunchbox
15 december 2013, 11:21 | Jeroen
In een grote stad, of het nou Rotterdam of Mumbai is, woon je heel dicht op honderdduizenden, miljoenen mensen die je niet kent en nooit zult spreken. Je zult ze misschien vluchtig zien in het voorbijgaan, maar hun gezichten niet onthouden. Toch heb je veel met die mensen gemeen: je komt in dezelfde winkels, zit op dezelfde stoeltjes in de tram en krijgt je pakketjes van dezelfde bezorger overhandigd. In The Lunchbox wordt een van deze onzichtbare connecties tussen twee mensen in het enorme Mumbai zichtbaar gemaakt.
Twee nieuwe connecties
Saajan is een eenzame kantoorklerk die op het punt staat met pensioen te gaan. Hij leeft alleen sinds zijn vrouw is overleden. Zijn niet zo lekkere warme lunch wordt door een restaurant om de hoek van zijn huis bereid en door de legendarische lunchbezorgdienst van Mumbai op zijn werk afgeleverd. Maar op een dag komt er wel een lekkere lunch. Het blijkt de door Ila met zorg en liefde bereidde lunch te zijn die verkeerd bezorgd is; haar laatste poging om het hart van haar onachtzame man te heroveren. Ook in India is het gezegde “liefde gaat door de maag” blijkbaar bekend.
Saajan geniet wel van de lunch van Ila en uit dankbaarheid daarvoor blijft zij lekkere lunches voor hem maken. Ze beginnen met het eten briefjes uit te wisselen en bouwen, ondanks het feit dat ze elkaar nog nooit gezien hebben en dat misschien ook nooit zullen doen, een sterke band op. Saajan krijgt ondertussen de opdracht om zijn opvolger in te werken. Deze jongeman, Shaikh, heeft zijn hele leven moeten vechten tegen de perceptie die men van hem heeft. Hij is klein, zijn huidskleur is relatief donker en hij is wees, wat kan zo’n jongeman waard zijn? Saajan, die in eerste instantie niet direct warmloopt voor de opdracht, ontwikkelt sympathie voor Shaikh en bouwt een tweede onwaarschijnlijke vriendschap op.
Een goed verhaal met een boodschap
Er lijkt in de wereldcinema een tendens te zijn naar het maken van een goed verhaal met een boodschap. Dit klinkt zo voor de hand liggend dat het enige uitleg behoeft. In het verleden is het vaak zo geweest dat deze twee doelen elkaar uitsloten. De boodschap werd overgebracht door te shockeren of haar in ieder geval heel duidelijk te stellen. Het verhaal was dan bijzaak en kon alleen maar van de boodschap afleiden. Als ik echter recente films als Wadjda, Omar en nu ook weer The Lunchbox bekijk, dan zie ik films die in eerste instantie een goed verhaal vertellen en vooral impliciet kritiek leveren.
In Wadjda was die kritiek duidelijk gericht op de man-vrouwverhoudingen in Saudi-Arabië en in Omar op de pijnlijke situatie in de Palestijnse gebieden. In The Lunchbox is de kritiek wat minder duidelijk gericht op één misstand. Duidelijk is wel dat de makers zich storen aan het feit dat het zichtbare boven het onzichtbare geplaatst wordt in India. Shaikh wordt beoordeeld op zijn uiterlijk en niet op zijn talent. Ergens in de film merkt Saajan op dat er geen waardering voor talent is in India. Ook het talent van Ila, haar kookkunsten, wordt niet gewaardeerd door degene die het zou moeten waarderen, haar man. En als ze dan wel iemand vindt die haar waardeert, zit ze vast aan een huwelijk en de maatschappelijke verwachtingen die daarbij horen. Liefde, de onzichtbare basis voor ieder huwelijk, of het ontbreken daarvan, heeft natuurlijk geen invloed op die verwachtingen.
Ook een romantisch drama
Al deze overwegingen terzijde schuivend is The Lunchbox vooral een romantisch drama over een onmogelijke liefde, net als Omar een thriller was. Op dit niveau is de film ook redelijk effectief, ondanks dat de potentiële liefdespartners elkaar lang niet zien. De uitgewisselde briefjes zijn warm van toon en effectief in het overbrengen van gevoelens en overwegingen. Uiteindelijk begint het feit dat de geliefden elkaar niet kunnen zien toch tegen de film te werken, want de broodnodige extra chemie tussen hun kan zich daardoor niet ontwikkelen.
Het omarmen van genreconventies die een verhaal herkenbaar maken is een begrijpelijke tendens in de wereldcinema. Zo zorgen de filmmakers ervoor dat hun films op zijn minst een groot publiek bereiken. Iedereen die daar vervolgens behoefte aan heeft en er voor open staat, kan dan ook de impliciete kritiek die in deze films geuit wordt tot zich nemen. De makers van The Lunchbox slagen er redelijk in om deze tactiek effectief toe te passen. De kritiek is niet zwaar aangezet, maar toch duidelijk en begrijpelijk. Als romantisch drama slaagt de film niet helemaal, maar er zit voldoende warmte in het verhaal om het een prettige kijkervaring te maken.
